"VALLE DE LOS CAÍDOS: LA MEMORIA ENTERRADA", Oier Plaza
Gertaeraren xehetasunak
BONBARDEAKETAREN 86.URTEURRRENA – MINI ZIKLOA
Zuzendaria: Oier Plaza
Gidoia: Oier Plaza, Ivan Batty, Garazi Velasco
Muntaia: Hannot Mintegia, Mikel Etxebarria
Produkzioa: Eider Plaza, Iván Crespo, Garazi Velasco
Produkzio Exekutiboa: Eider Plaza
Irudia: Kerman Goikuria
Soinua:Daniel Asua, Ager Galarza
Soinu Postprodukzioa: Daniel Asua Irudi post-produkzioa, Colorimetría, Mikel Etxebarria
Azpidatziak: Arrate Landaluze
Diseinu Grafikoa: Mikel Etxebarria
Artxiboko irudiak: ETB, EFE, ATRESMEDIA
Parte hartzaileak:
Familiak: Estíbaliz Lafuente Fdez de Larrinoa , Xabier Romero, Juan Ramón Sertucha, Iciar Emparanza Soloaga, Iñigo Artetxe Amondarain, Miren Jasone Aretxabaleta Osa , Kenari León Villambiste, Juán Luís Artabe, Juan Antonio Apraiz Zallo, Trinidad Ibarrolaza Kortazar, Inaki Ibinaga Ibarrolaza
Irudigilea: Eli Pérez
Pertsona adituak: Francisco Etxeberria, Fernado González “Gonzo” , Roberto Palacios, Miriam Baeta, Francisco Ferrándiz
Beste biktima batzuk: Fausto Canales, Miguel Capapé, Purificación Lapeña
Historia eztabaidatuak-gatazka testuinguruan / Contested Histories-Conflictin context: Paula O’Donohoe, Olivia Durand, Thomas Van de Putte
Sinopsia: Gela handi bat, zuria, aulkiz betea. Hutsik. Aseptikoa. Pixkanaka, hainbat pertsona agertzen dira, eta hiru emakumek egiten diete harrera, bata zuri batekin. Familiakoak dira. Erorien Haranean hobiratutako pertsonen senideak, gorpuzkiak berreskuratzea eskatu dutenak.
Urte askoan bila eta zain egon ondoren, Justizia Ministerioko hainbat artxibo argitara atera dira, Memoria Historikoaren Legea betez. Horien artean, Cuelgamuros bailarako mausoleora eramandako pertsonen zerrenda. Aretoa betetzen duten pertsona horiek senideak dituzte zerrenda horretan.
Zerrenda horretan bere abizenak agertzen dira. Horregatik erabaki dute DNA proba bat egitera etortzea, Guadarrama mendilerroan lurperatutako gorpuzkiak identifikatzen saiatzeko eta jatorrizko lekura, herrietara eta familietara bueltan ekartzeko. Sustraiei. Horrela hasten da dokumentala, pertsona horien bilaketa lan handia eta itxaronaldi luzea erakutsiz. Itxaropen izpia, harana lurpetik ateratzeko prozesuen berri izan zena. Senideen gorpuzkiak lehenbailehen berreskuratzeko nahia.
“Valle de los Caídos: la memoria enterrada” dokumentalak artxibo historikoko materiala aurkezten du, hainbat arlotako adituei egindako elkarrizketekin batera, hala nola Francisco Etxeberria antropologo forentsea, Fernado González Gonzo kazetaria, Roberto Palacios Gogora Institutuko Memoria Historikoaren teknikaria, Miriam Baeta ikertzaile eta BIOMIC taldeko doktorea eta Francisco Ferrándiz antropologo soziala.
Ekarpen aberasgarri horiek familiakoen gorpuzkiak berreskuratu nahi dituzten pertsonen testigantza hunkigarriekin lotzen dira. Pertsona horietako batzuk aitzindariak dira memoria historikoaren aldeko borrokan, hala nola Fausto Canales, Miguel Capapé edo Purificación Lapeña. Urte asko dira zain, makilak gurpilean. Erakundeen babesgabetasuna, Zaragozako Memoriaren Etxeak erakusten duen bezala.
Frankismoaren bihotzera joan ginen Gonzori elkarrizketa egin genion Fossar de la Pedrera de Montjuic-en, etsipena eta memoria historikoaren ariketa ohiz kanpoko kasu batetik. Erorien Harana bisitatu dugu Francisco Ferrándiz Estatuko Idazkaritzako aholkulariarekin eta haren etsipenaren azken arduradunarekin, Europako Contested Histories ikerketa-taldearekin batera.
Sekuentzia horiek guztiek Elisabeth Pérez ilustratzaile eta editore ezagunaren ilustrazioak egituratzen dituzte, aurretik testigantzekin eta memoriarekin lotutako proiektuetan lan egin duena. Elisabethek Gernikako bonbardaketatik bizirik atera zirenekin lan egin zuen, baita Bilboko Arte Ederren Museoarekin ere, hainbat artista plastikoren testigantzen bitartez.
Familiartekoei egindako elkarrizketak hondo beltz batekin egiten dira, argi-puntu pare batek argitzen ez duena. Elisabeth ere lehengo garaietako mahai baten aurrean eserita ikusiko dugu. Mahai horren gainean marrazten joango da, ahots desberdinak entzuten ditugun bitartean, istorioa kontatzen.
Espazio handi eta ilun batean harrapatuta. Dokumentalaren amaieran, ahanzturaren leku ilun horretan, Elisabethekin batera, bere eskuetan argi biribil txikia. Gero eta senide gehiago agertuko dira, adin eta egoera ezberdinekoak, eta gero eta ilunagoa den espazio bat argiztatuko dute. Ahanztura desagertzen da, bilaketa eta oroimena argitzen dira.
